Een regenbooggezin is een gezin die bestaat uit één of meerdere niet-biologische LHBTI-ouders. Vaak gaat het hierbij om meerouderschap. Maar wettelijk gezien kunnen er maar twee mensen ouder zijn. Hoe is dit in de wet geregeld?
Ouderschapsovereenkomst
Binnen een regenbooggezin zijn er meerdere combinaties mogelijk. Zo kan het gaan om twee singles die samen een kinderwens vervullen en van plan zijn om het kind samen op te voeden als in een co-ouderschap. In veel gevallen is er echter sprake van meerouderschap. In dat geval zijn er meer dan twee ouders (bijvoorbeeld als een vrouw een kind krijgt met een homostel). In beide gevallen is het verstandig om voor de geboorte van het kind al afspraken te maken. Dit doe je door samen een ouderschapsovereenkomst op te stellen. Door dit in een vroeg stadium te doen kunnen jullie nog in redelijkheid en goede harmonie afspraken met elkaar maken. Dus regel dit, en laat het niet liggen tot het moment dat er onenigheid ontstaat en je niet meer goed na kan denken en emoties een grote rol spelen.
Juridisch ouderschap
Sara Coster van stichting Meer dan Gewenst heeft zelf ervaring met meerouderschap. Zij weet dat co-ouderschap tussen twee singles juridisch goed voor elkaar te krijgen is. “Wel moet het kind in één van de twee huizen staan ingeschreven. Daar komt de post, dat is het adres voor de Belastingdienst”, legt ze uit. “De vrouw uit wie het kind geboren wordt, heeft altijd juridisch ouderschap en gezag. Er is dan nog één keer gezag en één keer juridisch ouderschap te vergeven. Juridisch ouderschap kun je krijgen door te erkennen, maar ook door te adopteren of door getrouwd te zijn met degene die is bevallen.”
Valt er dan niet één ouder buiten de boot?
Coster is van mening dat er in een meerouderschap niemand buiten de boot hoeft te vallen. Het is dan wel zo dat er maar twee juridische ouders zijn, maar dat neemt niet weg da je de andere ouder natuurlijk overal bij kan betrekken. Het is wel belangrijk om je te realiseren dat deze extra ouder (dus niet de juridische ouder) officieel niets te zeggen heeft over het kind. Als er wat aan de hand is met het kind, dan zijn de juridische ouders degene die bepalen wat er gebeurt. De extra ouder heeft hier niets over te zeggen en kan dus ook geen belangrijke beslissingen nemen. Dus ook niet als hij met het kind naar het ziekenhuis moet en er een besluit genomen moet worden, of wat misschien dagelijkser voor komt, als er op school wat gebeurt. Ook zal je moeten denken aan erfenissen. De derde persoon valt ook hier buiten. Dit zal je dus via een testament moeten regelen.
Hoe leg je deze gezinsconstructie eigenlijk uit aan je kind?
Coster vroeg zichzelf eerst ook af of zij het kind een meerouderschap wel aan kon doen. “Kan ik dit wel maken? Ik zet mijn kind bij voorbaat al in een gescheiden situatie, met meerdere ouders en twee huizen”, zegt ze. “Maar toen ik me daarin ging verdiepen, bleek die zorg onterecht.” De band tussen het kind en de drie ouders is bij allemaal even sterk.
Ook uit onderzoek blijkt dat meerouderschap niet schadelijk is voor een kind. Integendeel. Hoogleraar Henny Bos zegt: “Uit onderzoek onder homostellen die met een lesbisch stel kinderen kregen, komen geen verschillen tussen hen en andere ouderparen op het gebied van de ouder-kindrelatie, ontwikkeling en gedrag bij de kinderen en de beleving van het ouderschap. Maar vaak voelen de ouders zich wel meer gedwongen om zich te bewijzen dat ook zij goede ouders kunnen zijn, ook al doen ze dat met meer dan twee.
Het is vooral belangrijk dat je de signalen van een kind goed opvangt zodat je er goed op kan reageren. “Daarnaast weten we uit onderzoek dat de relatie tussen de ouders van invloed is op het welzijn en de ontwikkeling van het kind, en het sociale netwerk om het gezin heen. Of een kind nou één, twee of vier ouders heeft, maakt niet per definitie iets uit voor de band tussen ouder en kind of de ontwikkeling van het kind,” meldt Bos.